صراط الذين انعمت عليهم غير المغضوب عليهم ولا الضالين((7))
راه كساني كه انها را مشمول نعمت خود ساختي نه غضب شدگان و نه گمراهان.
نكته ها
*اين ايه راه مستقيم را راه كساني معرفي مي كند كه نعمت ويژه الهي شامل انان شده است كه عبارتند از:پيامبران ،صديقين،شهدا و صالحان1.توجه به راه اين بزرگواران و ارزوي پيمودن راه انان ما را از خطر كج روي و قرار گرفتن در خطوط انحرافي باز مي دارد. البته همواره اين خطر وجود دارد كه انسان دست از هدايت بردارد و گرفتار غضب شود. چنانكه بني اسرائيل به گفته ي قران مورد نعمت قرار گرفتند،ولي در اثر ناسپاسي و لجاجت گرفتار خشم الهي شدند.
* مراد از نعمت در ((انعمت عليهم )) نعمت هدايت است . زيرا در ايه ي پيشين سخن از هدايت به راه مستقيم بود افزون بر انكه كفار و منحرفان از نعمت هاي مادي برخوردارند ولي مورد غضب هستند .
مغضوبين در قران
*در قران ،افرادي همانند فرعون و قارون و ابو لهب و امت هايي همچون قوم عاد و ثمود و بني اسرائيل به عنوان غضب شدگان معرفي شده اند
* بني اسرائيل كه داستان زندگي وتمدن انها در قران بيان شده است زماني بر مردم روزگار خويش برتري داشتند ((فضلتكم علي العالمين ))(2) لكن به دليل كردار و رفتار بدشان دچار قهر و غضب خداوند شدند:( وباووا بغضب من الله )(3) اين تغيير سرنوشت به سبس تغيير در رفتار و كردار انان بود دانشمندان يهود ، دستورات و قوانين اسماني تورات را تحريف كردند : ((يحرفون الكم ))(4)تجار و ثروتمندان انان به ربا و حرام خواري روي اوردند :((اخذهم الربا))(5)عامه مردم نيز در برابر دعوت به جهاد و مبارزه ،ازاز روي تن پروري و ترس از رفتن به جبهه نبرد وورود به سر زمين مقدس سر باز زدند و به موسي گفتند ((فاذهب انت و ربك فقاتلا انا هيهنا قاعدون ))(6). تو وپروردگارت برويد و بجنگيد كه ما اينجا نشسته ايم .به سبب اين انحرافات خدا انان را از اوج عزت و فضيلت به نهايت ذلت و سر افكندگي مبتلا ساخت .
ما در هر نماز از خداوند مي خواهيم كه مانند غضب شدگان نباشيم يعني اهل تحريف ايات و گرفتن ربا و فرار از جهاد نباشيم و همچنين از گمراهان كه حق را رها كرده به سراغ باطل مي روند و يادر دين الهي غلو و افراط كرده و يا از هوا هوس خود و ديگران پيروي مي كنند نباشيم
*انسان در سوره ي حمد ،تولاي خود را به انبيا و شهدا و صالحان و راه انان ابراز داشته و از مغضوبان و گمراهان،برائت و دوري مي جويد و اين مصداق بارز تولا و تبرا است .
ضالين در قران
*واژه ((ضلالت ))كه نزديك به 200مرتبه با مشتقاتش در قران امده است گاهي در باره ي تحير بكار مي رود ((و وجدك ضالا ))(8) و گاهي به معناي ضايع شدن است : ((اضل اعمالهم ))(9) ،ولي بيشتر به معناي گمراهي ، و همراه با تعبيرات گوناگوني نظير : ((ضلال مبين ))، ((ضلال بعيد )) ((ضلال قديم ))بكار رفته است
*در قران ، افراد و گروه هايي به عنوان گمراه معرفي شده اند : از جمله : كساني كه ايمان خود را به كفر تبديل كنند10 ، مشركان 11، كفار12،عصيانگران 13،مسلماناني كه كفار را سر پرست و دوست خود مي گيرند 14. كساني كه مردم را از راه خدا باز مي داند ،كساني كه به خدا يا رسول او توهين مي كنند انان كه حق را كتمان مي كنند و كساني كه از رحمت خدا مايوس اند .
*در قران نام برخي افراد و گروه ها به عنوان گمراه كنندگان جامعه امده است .از قبيل ابليس ، فرعون ،سامري ، دوستان بد ،طاغوت ها و نيا كان منحرف
*گمراهان ،خود بستر و زمينه ي انحراف را فراهم و گمراه كنندگان از اين بستر ها و شرايط اماده ، سوءاستفاده مي كنند بستر هاي انحراف در قران عبارتند از : هوا و هوس 15،شرك ورزي 16،گناه 17،پذيرش ولايت باطل 18،جهل و ناداني 19.
پيام ها
1-انسان در تربيت نيازمند الگوست . انبيا ،شهدا،صديقين و صالحان ،الگو هاي زيباي انسانيت اند : ((صراط الذين انعمت عليهم )).
2-انچه از خداوند به انسان مي رسد ،نعمت است قهر و غضب را خود به خود مي اوريم : ((انعمت ))،((المغضوب عليهم ))،(در باره ي نعمت ((انعمت ))بكار رفته ،ولي در باره ي عذاب ((غضبت ))بكار نرفته است ).
3-ابراز تنفر از مغضوبان و گمراهان ،جامعه ي اسلامي را در برابر پذيرش سلطه و حكومت انان ،مقاوم و پايدار ميكند ((غير المغضوب عليهم و لا الضالين )).
1-((من يطع الله والرسول فاولئك مع الذين انعم الله عليهم من النبيين والصديقين والشهداء والصالحين :كساني كه خدا ورسول را پيروي كنند انان با كساني هستند كه خدا انان را نعمت داده است از پيامبران ،راستگويان ،شهداو صالحان ))(نسا-69)
2-بقره (47)
3-بقره (61)
4-نسا(46)
5- نسا (161)
6-مائده (24)
7- ((قل يا اهل الكتاب لا تغلوا في ديكلم غير الحق و لاتتبعوا اهواء قوم قد ضلوا من قبل و اضلوامن قبل و اضلو عن سواءالسبيل : بگو : اي اهل كتاب ،در دينتان به ناحق غلو نكنيد و به دنبال خواهش هاي گمراهان پيش از خود نرويد كه انان افراد زيادي را گمراه كرده و از راه راست گمراه شده اند ))-ماءده-(77)
8-ضحي (7)
9محمد(1)
10-بقره –(108)((من تبدل الكفر بالايمان فقد ضل سواء السبيل )).
11-نسا-(116)((ومن يشرك با لله فقد ضل ضلالابعيدا)).
12-نسا(136)((ومن يكفر بالله...فقد ضل )).
13-احزاب(36)((ومن يعص الله و رسوله فقد ضل )).
14-ممتحنه(1)((لا تتخذوا عددي و عدوكم اوليا ء...ومن يفعله منكم فقد ضل سواء السبيل ))
15-جاثيه(23)((اتخذالهه هواه واضله الله )).
16-ابراهيم (30)((جعلوا لله اندادا ليضلوا عن سبيله )).
17-بقره (26)((و ما يضل به الا الفاسقين)).
18-حج-(4)((انه من تولاه فانه يضله ))
19-بقره (198)((و ان كنتم من قبله لمن الضالين ))
منبع : تفسير قران كريم ايات بر گزيده /مولف : محسن قرائتي
